KONSEP KADAR PERTUMBUHAN PENDUDUK
Kadar pertumbuhan penduduk biasanya merujuk kepada satu angka yang dapat menunjukkan suatu arah pertambahan penduduk sama ada pesat, perlahan, statik, atau berkurangan di sesebuah negara pada satu tempoh tertentu.
Angka ini diukur dalam unit peratus atau per seribu orang. Misalnya kadar pertumbuhan penduduk di Malaysia pada tahun 2000 adalah 2.53% per 1000 = 25 orang/1000 (Pertambahan seramai 25 orang bagi setiap 1000 orang penduduk).
Negara-negara sedang membangun yang lain mencatatkan kadar pertumbuhan penduduk yang tinggi dalam setahun antaranya seperti India 2.4%, Brazil 3.0%, dan Thailand 3.1%. Kadar pertumbuhan penduduk dapat dibahagikan kepada dua jenis iaitu:
a. pertumbuhan semula jadi atau kadar pertumbuhan kasar pertumbuhan bersih yang mengambil kira perbezaan nilai antara imigrasi dengan emigrasi.
b. Pertumbuhan penduduk di sesebuah negara dikira dengan menggunakan formula berikut:
Co ntoh pengiraan :-
Data: Jumlah Penduduk Malaysia (2000) = 21 793 293 orang. Bilangan kelahiran = 551 370 orang dan bilangan kematian = 114 414 orang.
Maka kadar pertumbuhan penduduk semula jadi di Malaysia pada tahun 2000 ialah = 2.01 %.
Nilai 2.01% merupakan kadar pertumbuhan kasar yang hanya mengambil kira pertumbuhan semula jadi sahaja. Kadar pertumbuhan bersih penduduk Malaysia pada tahun 2000 perlu mengambil kira nilai migrasi bersih yang dialami oleh Malaysia pada tahun tersebut.
Andaikan jumlah imigrasi ke Malaysia pada tahun 2000 ialah 20 000 orang dan jumlah emigrasi dari Malaysia pada tahun berkenaan ialah 5000 orang. |
Migrasi Bersih = migrasi masuk - mingrasi keluar
= 20 000 - 5000 = 15 000 orang.
Maka kadar pertumbuhan penduduk bersih di Malaysia pada tahun 2000 = 2.07%
1.3.2 Faktor pertumbuhan penduduk
1.3.2.1 Proses pertumbuhan penduduk
1. Kadar pertumbuhan penduduk – angka yg menunjukkan arah pertumbuhan penduduk sama ada pesat, perlahan, statik atau berkurang dalam tempoh tertentu.
Trend Pertumbuhan Penduduk Malaysia | |||||
Tahun | Semenanjung Malaysia | Sabah | Sarawak | Malaysia | Kadar pertumbuhan tahunan (%) |
1911 | 2.34 | 0.22 | 0.30 | 2.86 | - |
1921 | 2.91 | 0.26 | 0.35 | 3.52 | 2.1 |
1931 | 3.79 | 0.27 | 0.43 | 4.49 | 2.4 |
1947 | 4.91 | 0.32 | 0.55 | 5.78 | 1.6 |
1957 | 6.28 | 0.41 | 0.85 | 7.54 | 2.5 |
1970 | 8.81 | 0.65 | 0.98 | 10.44 | 2.5 |
1980 | 11.14 | 1.00 | 1.29 | 13.14 | 2.3 |
1991 | 14.76 | 1.86 | 1.71 | 18.33 | 2.6 |
2000 | 18.52 | 2.68 | 2.07 | 23.27 | 2.6 |
Sumber. Katiman Rostam (1984); Malaysia (2001). |
2. Pada kira-kira pertengahan kurun ke 19, Malaysia ada penduduk yang kecil sekitar 400 000 orang. Kadar pertumbuhan penduduk ketika itu amat perlahan kerana:
a. taraf kesihatan rendah.
b. kawalan penyakit tidak berkesan.
c. keadaan politik yang kurang stabil.
d. sistem ekonomi sara diri yang tidak mampu menampung penduduk yang ramai.
3. Campur tangan Inggeris di negeri-negeri Melayu, Sabah dan Sarawak selepas pertengahan kurun ke-19, penduduk Malaysia mula bertambah dengan pesat.
4. Punca utama adalah perpindahan penduduk dari China, India dan pulau-pulau yang berdekatan. Perpindahan ini berterusan sehingga tahun 1930-an apabila kerajaan mula menghadkannya melalui penguatkuasaan Akta Kawalan Kemasukan Penduduk.
5. Sebelum dikawal, kadar pertumbuhan penduduk Cina dan India di Malaysia telah mencapai empat hingga enam peratus setahun, melebihi kadar pertumbuhan penduduk Melayu. Dari segi peratusan, penduduk Melayu semakin kecil, iaitu daripada 27.8 peratus pada tahun 1891 kepada 20.4 peratus pada tahun 1911 dan 17.5 peratus pada tahun 1931.
6. Pada tahun 1947 penduduk Cina di Semenanjung Tanah Melayu berjumlah seramai 1.9 juta orang atau 38 peratus, penduduk India 0.53 juta orang atau 11 peratus, dan Melayu 2.4 juta orang atau 50 peratus.
1.3.2.2 Faktor mempengaruhi pertumbuhan penduduk
1. Kadar kelahiran tinggi dan kadar kematian rendah dipengaruhi oleh taraf kesihatan baik, prasaran kesihatan cukup & sistem perubatan cekap.
2. Kesuburan meningkat – amalan kahwin muda.
3. Sumber makanan seimbang – revolusi hijau, tiada kebuluran, kurang kematian.
4. Program perancangan keluarga – gagal di negara membangun kerana taraf pendidikan, budaya & adat.
5. Faktor sosial – pendidikan rendah.
6. Kestabilan politik – aman, tiada perang.
7. Dasar Kerajaan – Kempen 70 juta menjelang 2100, rebat cukai, cuti bersalin, rawatan percuma.
8. Kadar migrasi bersih – tinggi (PATI).
9. Agama – Islam (ramai umat), Cina (perlu anak lelaki sbg pewaris).
1.3.4 Kesan pertumbuhan penduduk
Kesan negatif
1. Tekanan terhadap sumber alam – persaingan guna tanah pertanian, petempatan, pembangunan prasarana.
2. Kemerosoran/kepupusan sumber – sumber yang tidak boleh diperbaharui.
3. Pencemaran & kerosakan sumber – air,udara,tanih
4. Kemiskinan & kemunduran
5. Kekurangan bekalan sumber makanan
6. Kesan sosial – taraf pendidikan dan kesihatan rendah
LATIHAN BAB 3
Jadual I; Kadar kelahiran penduduk di negara terpilih di Asia Tenggara pada tahun 1954 dan 1996
Negara | Kadar kelahiran (per 1000 penduduk) | |
1954 | 1996 | |
Brunei | 52.9 | 25.0 |
Kemboja | 51.0 | 38.2 |
Indonesia | 52.0 | 20.3 |
Malaysia | 44.1 | 25.5 |
Myanma | 410 | 28.8 |
Filipina | 50.0 | 31.2 |
Singapura | 45.5 | 13.4 |
Thailand | 46.0 | 18.1 |
Vietnam | 38.0 | 28.9 |
1. Jadual 1, menunjukkan kadar kelahiran penduduk di negara terpilih di Asia Tenggara pada tahun 1954 dan 1996.
b. Berdasarkan Jadual 1, kenal pasti tiga buah negara yang mengalami penurunan kadar kelahiran paling ketara dari tahun 1954 hingga tahun 1996. [3 ]
c. Huraikan sebab-sebab berlakunya penurunan kadar kelahiran di negara2 Asia Tenggara. [10]
d. Jelaskan kesan pertambahan penduduk terhadap sumber alam di negara2 Asia Tenggara. [10]
1. Berdasarkan sesetengah negara di rantau Asia Pasifik yang telah anda kaji;
- Jelaskan factor-faktor yang menyebabkan Negara-negara tersebut mengalami kadar pertumbuhan penduduk yang pesat. [10]
- Huraikan kesan-kesan pertumbuhan penduduk yang pesat ke atas sumber-sumber alam di dalam Negara berkenaan. [10]
2. Sejauhmanakah dasar kerajaan penting dalam mempengaruhi pertumbuhan penduduk di Asia Tenggara. [10]
3. Huraikan kesan-kesan negatif pertumbuhan penduduk yang pesat ke atas negara2 Asia Tenggara [10]
4. Apakah yang dimaksudkan dengan kadar pertumbuhan penduduk? [5]
5. Pilih sebuah Negara di rantau Asia Pasifik yang mengalami kurangan penduduk, dan jelaskan sebab-sebab mengapakah Negara tersebut perlu meningkatkan pertumbuhan penduduknya. [10]
6. Cadangkan langkah-langkah untuk negara tersebut perlu meningkatkan pertumbuhan penduduknya.[10]
Jadual 2; Kadar Kelahiran Kasar dan Kadar Kematian Kasar bagi beberapa buah Negara Asia Pasifik terpilih pada tahun 1994.
Negara-negara Asia Pasifik Terpilih | Kadar Kelahiran Kasar (per 1000) Orang | Kadar Kematian Kasar (per 1000) Orang |
China | 36 | 13 |
Indonesia | 24 | 8 |
Korea Selatan | 15 | 6 |
Malaysia | 28 | 5 |
Filipina | 31 | 6 |
Singapura | 19 | 5 |
7. Berdasarkan jadual di atas jawab soalan-soalan yang diberi.
- Lukiskan sebuah graf bar yang sesuai bagi menunjukkan kadar kelahiran kasar dan kadar kematan kasar di beberapa buah negara Asia Pasifik terpilih pada tahun 1994. [10]
- Kirakan kadar pertambahan semula jadi kasar penduduk (dalam unit per 1000 orang) bagi setiap Negara Asia Pasifik terpilih pada tahun 1994. [6]
- Mengapakah negara-negara Asia Pasifik di atas mempunyai kadar pertumbuhan semula jadi pendudk berbeza-beza? [10]