TEMA 1 – Sistem Bumi
Bab 1 :
Konsep | Huraian |
1. Sistem Alam Sekitar Fizikal | Ditakrifkan sbg satu set angkubah atau unsur-unsur yg saling bertindak antara satu sama lain, mempunyai tenaga dan bahan yg dpt masuk dan keluar dari sistem tersebut. Contoh; Sistem hutan semulajadi di mana inputnya terdiri drp tenaga suria, karbon dioksida dan air yg datang dari atmosfera. Outputnya pula spt wap air yg dibebaskan melalui proses respirasi dan oksigen dibebaskan melalui proses fotosintesis. |
2. Sistem Atmosfera | Mengkaji saling kaitan antara unsur-unsur iklim dan cuaca seperti suhu, hujan, tekanan udara kelembapan udara, tiupan angin yg berlaku di ruang atmosfera. |
3. Sistem Geomorfologi | Mengkaji saling kaitan antara proses, faktor dan bentuk di atas permukaan bumi sama ada yg makro atau yg mikro. |
4. Sistem Hidrologi | Kajian mengenai air sama ada di ruang litosfera atau atmosfera, termasuklah pelbagai kerpasan , air permukaan spt sungai, tasik, kolam dan juga air bawah tanah. |
5. Sistem Ekologi | Mengkaji habitat fauna dan flora yg dibahagikan kpd ekosistem yg berantaian antara satu sama lain spti ekosistem muara, ekosistem akuatik dan ekosistem hutan. |
Bab 2 :
Konsep | Huraian |
1. Sistem Suria | Satu sistem yg terdpt dlm galaksi Bima sakti yg terdiri drp planet-planet dan bintang-bintang yg mengelilingi m/hari mengikut orbit masing-masing. Sistem suria terdiri drp 8 buah planet setelah Pluto di singkirkan (tidak memenuhi kreteria sebuah planet mengikut Kesatuan Astronomi Antarabangsa). |
2. Nebula atau Galaksi | Merupakan kelompok besar bintang, gas dan habuk. Galaksi kita dikenali sbg Bima Sakti / Milky Way yg mengandungi sehingga 100 bilion bintang. |
CONTOH SOALAN DAN SKEMA JAWAPAN.
1.a. Apakah bukti-buktij yang menunjukkan bumi berbentuk sfera? [6 m]
b. Secara ringkas, nyatakan kesan-kesan kejadian putaran bumi. [4 m]
c. Jelaskan peranan tenaga suria terhadap aktiviti manusia. [15 m]
Ulasan Soalan
Soalan ini berbentuk langsung dan terdiri daripada tiga bahagian.
Soalan (a) meminta calon memberikan bukti yang menunjukkan bumi berbentuk sfera.
Soalan (b) meminta calon menyatakan kesan-kesan kejadian putaran bumi dan
Soalan (c) meminta calon menjelaskan peranan tenaga suria terhadap aktiviti manusia.
SKEMA JAWAPAN
a. Bukti-bukti yang menunjukkan bumi berbentuk sfera
Ai. Bukti pelayaran mengelilingi bumi — tempat permulaan dan berakhir
pelayaran mengelilingi bumi boleh dilakukan pada tempat yang sama.
pelayaran mengelilingi bumi boleh dilakukan pada tempat yang sama.
Aii. Melihat kapal di laut — bahagian atas kapal akan dilihat terlebih dahulu,
barulah diikuti oleh seluruh badan kapal berkenaan.
barulah diikuti oleh seluruh badan kapal berkenaan.
Aiii.Bukti daripada kedudukan kaki langit yang melengkung ianya dapat dilihat
di kawasan pantai /pinggir laut.
di kawasan pantai /pinggir laut.
Aiv.Terbit dan terbenamnya matahari pada waktu yang berbeza mengikut
zon masa antarabangsa.
zon masa antarabangsa.
Av. Bumi berbentuk sfera dimana ianya dapat dilihat pada waktu gerhana
bulan.
bulan.
Avi. Bukti satelit dimana gambar bumi yang diambil melalui satelit jelas
berbentuk sfera.
berbentuk sfera.
b. Kesan-kesan putaran bumi
Bi. Kejadian Siang dan malam dimana bumi yang menghadap matahari terbit
menjadi siang manakala bahagian terlindung malam.
menjadi siang manakala bahagian terlindung malam.
Bii. Perbezaan waktu tempatan, iaitu 4 minit bagi 1 darjah garisan longitud.
Biii. Pembiasan arus lautan dunia dan sistem angin dunia yang berkaitan dengan
daya koriolis.
daya koriolis.
Biv. Kejadian pasang dan surut air laut setiap hari.
c. Peranan tenaga suria terhadap aktiviti manusia
Ci. Terhadap jenis dan aktiviti pertanian - mempengaruhi kitaran aktiviti
pertanian dalam bentu tempoh masa /bilangan hari penanaman
pertanian dalam bentu tempoh masa /bilangan hari penanaman
Cii. Terhadap aktiviti penternakan – mempengaruhi jenis ternakan dan
aktiviti pindak ternak mengikut musim.
aktiviti pindak ternak mengikut musim.
Ciii. Terhadap aktiviti perikanan - bilangan hari menangkap ilkan di laut
bergantung keadaan musim panas/sejuk.
bergantung keadaan musim panas/sejuk.
Civ. Terhadap aktiviti pelancongan - jenis dan aktiviti pelancongan mengikut
musim misalnya musim panas, musim dingin, luruh dan bunga, maka
aktiviti pelancongan adalah berbeza-beza.
musim misalnya musim panas, musim dingin, luruh dan bunga, maka
aktiviti pelancongan adalah berbeza-beza.
Cv. Terhadap aktiviti pembalakan - kitaran kerja dipengaruhi oleh keadaan
cuaca/musim sejuk dan panas. Misalnya di kawasan haws sederhana
- penebangan berlaku pada musim sejuk manakala pengangkutan
berlaku di musim panas dengan cairan salji.
cuaca/musim sejuk dan panas. Misalnya di kawasan haws sederhana
- penebangan berlaku pada musim sejuk manakala pengangkutan
berlaku di musim panas dengan cairan salji.
Cvi. Terhadap pengangkutan - jenis dan kadar pengangkutan berbeza mengikut
musim khususnya di kawasan yang dilanda empat musim.
musim khususnya di kawasan yang dilanda empat musim.
Cvii. Terhadap aktiviti sosial - seperti bersukan, beriadah dan lain-lain amat
bergantung kepada keadaan cuaca sama ada panas melampau/kemarau,
hujan berpanjangan dan sebagainya.
2a. Bezakan tenaga endogenik dengan tenaga eksogenik dalam sistem bumi.
[6 m]
b. Tunjukkan kepentingan tenaga eksogenik terhadap sistemsistem bumi. [12 m ]
c. Jelaskan kesan-kesan terhadap sistem geomorfologi apabila bumi
dikatakan menerima lebihan tenaga eksogenik. [7 m ]
bergantung kepada keadaan cuaca sama ada panas melampau/kemarau,
hujan berpanjangan dan sebagainya.
2a. Bezakan tenaga endogenik dengan tenaga eksogenik dalam sistem bumi.
[6 m]
b. Tunjukkan kepentingan tenaga eksogenik terhadap sistemsistem bumi. [12 m ]
c. Jelaskan kesan-kesan terhadap sistem geomorfologi apabila bumi
dikatakan menerima lebihan tenaga eksogenik. [7 m ]
Ulasan Soalan
Soalan ini berbentuk langsung dan terdiri daripada 3 bahagian.
Soalan (a) meminta pelajar membezakan tenaga endogenik dengan
tenaga eksogenik dalam sistem bumi.
Soalan (b) pula meminta pelajar menunjukkan kepentingan tenaga
eksogenik terhadap sistem bumi dan
Soalan (c) meminta pelajar menjelaskan kesan-kesan terhadap sistem
geomorfologi apabila bumi menerima lebihan tenaga eksogenik.
SKEMA JAWAPAN
(a) Perbezaan tenaga endogenik dengan tenaga eksogenik
Ai. Perbezaan dari segi punca tenaga - Tenaga endogenik berasal dari dalam
bumi/kerak bumi manakala tenaga eksogenik berasal dari luar bumi/
tenaga matahari.
Aii. Perbezaan contoh tenaga - Tenaga endogenik seperti tenaga seismik
( gempa bumi ), tenaga volkanik (gunung berapi) dan tenaga
atomik daripada galian plutonium, uranium dan lain- lain. Tenaga
eksogenik adalah tenaga matahari yang boleh bertukar menjadi tenaga
potensi, kinetik, kimia dan lain-lain.
Aiii. Tenaga eksogenik / matahari amat penting untuk menggerakkan seluruh
sIstem bumi samada sIstem geomorfologi, atmosfent, hidrologi dan
juga ekologi. Manakala tenaga endogenik amat penting
menghidupkan sistem bumi/aktiviti ignias jalar dalam dan jalar luar.
(b) Kepentingan tenaga eksogenik terhadap sistem-sistem bumi.
Tenaga eksogenik/tenaga matahari adalah amat penting untuk
menggerakkan seluruh operasi sistem-sistem bumi. Tanpanya, sistem-
sistem bumi akan mati. Antara kepentingan yang boleh dibincangkan ialah:
Bi. Membolekkan proses luluhawa berlaku. Samada luluhawa kimia atau
luluhawa fizikal kesemuanya memerlukan suhu yang tinggi/tenaga
haba yang cukup.
Bii. Membolekkan proses hakisan dan gerakan jisim berlaku. Misalnya
dalam proses hakisan galsier, proses ini boleh berlaku apabila
mempunyai tenaga haba yang cukup untuk mencairkan salji.
dalam proses hakisan galsier, proses ini boleh berlaku apabila
mempunyai tenaga haba yang cukup untuk mencairkan salji.
Biii. Membolehhan berlakunya proses sejat-peluhan dalam sistem hidrologi.
Sejatan daripada permukaan air, sejatan daripada lembapan
tanih dan perpe1uhan daripada tumbuhan tidak akan terjadi
jika tidak mempunyai bekalan tenaga haba matahari yang cukup.
tanih dan perpe1uhan daripada tumbuhan tidak akan terjadi
jika tidak mempunyai bekalan tenaga haba matahari yang cukup.
Biv. Membolehikan angin bertiup dalam sistem atmosfera. Angin akan bertiup
daripada tekanan tinggi kepada tekanan rendah. Untuk
menghasilkan perbezaan tekanan ini mestilah wujud perbezaan
suhu /perbezaan haba antara dua tempat.
suhu /perbezaan haba antara dua tempat.
Bv. Membolehkan tumbuh-tumbuhan membina makanan dalam sistem
ekologi. Tenaga cahaya yang cukup membolehkan proses
fotosintesis boleh berlaku. Begitu juga organisma-organisma
yang lain memerlukan tenaga matahari untuk pelbagai
proses seperti proses perpeluhan respirasi dan tumbuhbesaran.
ekologi. Tenaga cahaya yang cukup membolehkan proses
fotosintesis boleh berlaku. Begitu juga organisma-organisma
yang lain memerlukan tenaga matahari untuk pelbagai
proses seperti proses perpeluhan respirasi dan tumbuhbesaran.
c) Kesan-kesan terhadap sistem geomorfologi apabila sistem bumi menerima
lebihan tenaga eksogenik. Mengenalpasti punca/sebab-sebab sistem
bumi menerima lebihan tenaga eksogenik. Misalnya daripada "Kesan
Rumah Hijau" dan juga "Penipisan Lapisan Ozon”.
lebihan tenaga eksogenik. Mengenalpasti punca/sebab-sebab sistem
bumi menerima lebihan tenaga eksogenik. Misalnya daripada "Kesan
Rumah Hijau" dan juga "Penipisan Lapisan Ozon”.
Ci. Fenomen pengurunan dimana saiz kawasan gurun semakin
besar akibat cuaca dan persekitaran kawasan gurun semakin
kering-kontang, tandus, dan gersang. Proses-proses luluhawa fizikal serta
hakisan layangan angin semakin dominan.
Cii. Pencairan ais di kutub Antatika dan Greenland
Cii. Pencairan ais dibanjaran pergunungan seperti glasier
Cii. Pencairan ais dibanjaran pergunungan seperti glasier
Civ. Banjir laut - peningkatan paras laut yang menyebabkan kadar hakisan
pantai meningkat/saiz pantai semakin sempit.
pantai meningkat/saiz pantai semakin sempit.
Cv. Peningkatan kadar luluhawa fizikal - pemanasan batuan menyebabkan
batuan mudah pecah dan tersepai.
batuan mudah pecah dan tersepai.
3a. Bagaimanakah tenaga haba dipindahkan daripada matahari kepada
permukaan bumi? [6m]
b. Nyatakan ciri-ciri yang terdapat di permukaan bumi semasa terjadinya
ekuinoks. [6m]
c. Jelaskan kesan lebihan bahangan matahari yang diterima oleh bumi akibat
penipisan lapisan ozon terhad manusia. [13m ]
Ulasan Soalan
Soalan ini berbentuk langsung dan terdiri daripada 3 bahagian.
Soalan (a) meminta menerangkan bagaimana tenaga haba dipindahkan daripada imikiliari kepada permukaan bumi.
Soalan (b) meminta pelajar menyatakan ciriciri yang terdapat di permukaan bumi semasa ekuinoks terjadi. Soalan (c) pula meminta pelajar menjelaskan kesan lebihan bahangan matahari yang diterima oleh bumf akibat penipisan lapisan ozon terhadap manusia.
SKEMA JAWAPAN
a. Tenaga haba dipindahkan daripada matahari kepada permukaan bumi
melalui dua cara iaitu:
melalui dua cara iaitu:
Ai. Pemindahan tenaga haba melalui bahangan - bahagan matahari
akan melalui peringkat lapisan yang ada dalam atmosfera yang
bertindak sebagai mediumnya. Bahagan tersebut akan ditapis, diserap,
diserak, dipantul oleh lapisan ozon, lapisan atmosfera dan partikel-
partikel dalam udara.
akan melalui peringkat lapisan yang ada dalam atmosfera yang
bertindak sebagai mediumnya. Bahagan tersebut akan ditapis, diserap,
diserak, dipantul oleh lapisan ozon, lapisan atmosfera dan partikel-
partikel dalam udara.
Aii. Pemindahan tenaga haba melalui gelombang elektromagnet dan
cahaya. Gelombang daripada pancaran matahari tiba kepada
permukaan bumi dalam bentuk gelombang pendek.
cahaya. Gelombang daripada pancaran matahari tiba kepada
permukaan bumi dalam bentuk gelombang pendek.
b. Ciri-ciri yang terdapat di permukaan bumi semasa terjadinya
musim ekuinoks
musim ekuinoks
Bi. Kejadian siang dan malam adalah sama di semua tempat di muka
bumi ini.
bumi ini.
Bii. Pancaran matahari waktu tengah hari tepat di atas garisan khatulistiwa
pada 21 Mac dan 23 Sept.
pada 21 Mac dan 23 Sept.
Biii. Tenaga matahari maksimum diterima di kawasan khatulistiwa.
Biv. Terjadinya musim bunga di kawasan iklim sederhana.
Bv. Terjadinya musim luruh di kawasan iklim sederhana.
Bvi. Kedua-dua kutub menerima cahaya matahari.
Bvii. Perubahan tekanan udara menyebabkan perubahan tiupan angin
dan juga huJan.
dan juga huJan.
c. Kesan lebihan bahangan matahari akibat penipisan lapisan ozon
terhadap manusia
terhadap manusia
Ci. Kesan kepada kulit - menjadi gelap dan terbakar. Pendedahan yang
begitu lama boleh menyebabkan barah kulit yang berpunca daripada
menerima sinar UV (Ultra Violet) yang berlebihan. Sel-sel kulit
akan mati.
begitu lama boleh menyebabkan barah kulit yang berpunca daripada
menerima sinar UV (Ultra Violet) yang berlebihan. Sel-sel kulit
akan mati.
Cii. Kesan kepada mata - merosakkan penglihatan manusia/penyakit
katarak mata. Retina mata akan rosak apabila dipaksa menerima
lebihan pancaran matahari.
katarak mata. Retina mata akan rosak apabila dipaksa menerima
lebihan pancaran matahari.
Ciii. Melemahkan sistem pelalian manusia (imunisasi) - juga berpunca
daripada penerimaan sinar UV yang berlebihan.
daripada penerimaan sinar UV yang berlebihan.
Civ. Kehilangan air badan secara berlebihan - badan cepat berpeluh
akibat peningkatan metabolism yang berpunca daripada cuaca panas.
Kehilangan Tenaga / kelesuan yang kelak memudaratkan kesihatan
manusia.
akibat peningkatan metabolism yang berpunca daripada cuaca panas.
Kehilangan Tenaga / kelesuan yang kelak memudaratkan kesihatan
manusia.
Cv. Mempengaruhi genetik manusia - menyebabkan kecacatan yang
berpunca daripada radiasi bahangan matahari secara belebihan.
berpunca daripada radiasi bahangan matahari secara belebihan.
Cvi. Kekurangan sumber makanan - akibat perubahan/kekurangan
pembentukkan zooplankton, fitoplankton dan lain-lain. Tumbuhan
menjadi layu, proses fotosintesis sukar dijalankan, spesis ikan kurang
membiak dan mungkin berhi.jrah ke kawasan lain akibat cuaca yang
pembentukkan zooplankton, fitoplankton dan lain-lain. Tumbuhan
menjadi layu, proses fotosintesis sukar dijalankan, spesis ikan kurang
membiak dan mungkin berhi.jrah ke kawasan lain akibat cuaca yang
terlalu panas.
Cvii. Menghadkan aktiviti di luar rumah akibat pemanasan global - juga
boleh menyebabkan fenomena lain seperti jerebu yang
mengganggu aktiviti harian dan membahaya kesihatan manusia.
boleh menyebabkan fenomena lain seperti jerebu yang
mengganggu aktiviti harian dan membahaya kesihatan manusia.
No comments:
Post a Comment