KULIAH 6 - PROSES ENDOGENIK & LIPATAN

Konsep endogenik

Proses endogenetik merujuk kepada tenaga yang wujud dan berpunca dari lapisan mantel seperti tenaga graviti, dan tenaga haba yang menghasilkan pelbagai fenomena di lapisan kerak bumi seperti gempa bumi, letusan gunung berapi, lipatan, gelinciran ,gerakan tektonik dan pembentukan batuan metamorfosis. 

Kata kunci

• tenaga yang wujud dan berpunca dari lapisan mantel
• seperti tenaga graviti, dan tenaga haba
• menghasilkan pelbagai fenomena di lapisan kerak bumi
• seperti gempa bumi, letusan gunung berapi, lipatan, gelinciran ,gerakan tektonik
• dan pembentukan batuan metamorfosis.

 Proses  endogenik

Berasal daripada tenaga dalaman bumi seperti tenaga tarikan graviti dan tenaga radiogenetik seperti pereputan nukleus ataom uranium dan kalium. 

Proses ini terdiri daripada gerakan-gerakan bumi, kegiatan igneus dan metamorfosis.

Proses- proses tersebut ialah :-

i.     Gelinciran   ( pengangkatan dan penurunan kerak bumi daratan dan dasar laut )

ii.    Lipatan ( pembentukan banjaran-banjaran gunung yang dikenali sebagai orogenesis )

iii.   Gempa bumi ( melibatkan gerakan secara kuat dan tiba-tiba hasil daripada

              pergerakan dan  penyesuaian  lapisan-lapisan batuan pada kerak bumi )

PROSES LIPATAN

Konsep Lipatan

Lipatan merujuk kepada proses lenturan dan kedutan kerak bumi hasilkan tindakan kuasa-kuasa dalaman bumi ( proses endogenik ) yang menyebabkan berlakunya pertembungan plat-plat lalu menghasilkan berlakunya lipatan pada kerak bumi.

Kata kunci

• proses lenturan dan kedutan kerak bumi
• hasilkan tindakan kuasa-kuasa dalaman bumi ( proses endogenik )
• menyebabkan berlakunya pertembungan plat-plat
• berlakunya lipatan pada kerak bumi.

gunung lipat

 Proses lipatan

Di lapisan astenosfera yang terletak di atas mantel bumi wujud pergerakan arus perolakan magma yang sangat panas.

• Arus perolakan ini mempunyai daya yang kuat untuk pergerakan plat-plat ( kerak bumi ) yang terapung di atas lautan magma tersebut.
• Plat-plat bergerak dalam tiga cara iaitu pertembungan, pemisahan ( pencapahan ) dan perselisihan plat.
• Pergerakan plat-plat berlaku secara perlahan dan berbeza-beza antara satu kawasan dengan kawasan yang lain.
• Lipatan kerak bumi terjadi apabila plat-plat bertembung antara satu sama lain khususnya antara plat benua dengan plat benua.
• Contoh, pertembungan plat Indo-Australia dengan plat Eurasia ( plat benua ) menghasilkan Banjaran Himalaya.

Jenis-jenis lipatan

jenis-jenis lipatan

Lipatan Monoklin

Lipatan yang cembung di atas dan cekung di bahagian bawah.

Lipatan Simetri

Mempunyai cerun yang seimbang di kedua-dua belah.

Terjadi disebabkan tindakan daya mampatan yang sama kuat di kedua-dua belah kerak bumi.

Lipatan Asimetri

Merujuk kepada lipatan yang mana salah satu daripada cerunnya lebih curam berbanding dengan cerun bersebelahannya yang lebih landai.

Lipatan Lampau

Lipatan Lampau

Terbentuk apabila lipatan itu retak , bertindih dan terlipat di atas kerak bumi.

Lipatan Rebah

Mempunyai dua cerun yang tidak seimbang.

Terjadi akibat tindakan daya mampatan yang lebih kuat di satu bahagian berbanding bahagian sebelahannya.

Lipatan Nappe
Lipatan bertindih antara satu lain.

                                                                

Bentuk muka bumi lipatan

Gunung lipat dan lurah

• Bahagian kerak bumi yang lemah dipaksa naik ke atas dikenali sebagai antiklin membentuk kemuncak gunung lipat.  
• Bahagian batuan lemah yang dipaksa ke bawah pula dikenali sebagai sinklin membentuk lurah gunung lipat.
• Terdapat dua jenis system gunung lipat iaitu lipat muda dan lipat tua. 

JENIS-JENIS SISTEM GUNUNG LIPAT DI DUNIA.

                       

Jenis	Huraian
Gunung lipat tua kalidonia	Terbentuk lebih 350juta tahun dahulu. Meliputi kawasan di benua Eropah barat.
Gunung lipat tua hercynia	Terbentuk lebih 270 juta tahun dahulu. Meliputi kawasan tanah tinggi Appalachian ,banjaran pemisah Australia.
Gunung lipat muda alps-himalaya	Terbentuk lebih 35juta tahun dahulu . Meliputi kawasan sekitar mediterannean, banjaran himalaya, banjaran besar Malaysia.
Gunung lipat muda lingkaran pasifik	Terbentuk lebih kurang 35 juta tahun dahulu. Meliputi kawasan dari Amerika Selatan sehingga ke Alaska sehingga ke Jepun dan Filipina