Pagar Museh: KULIAH 3 -KONSEP GEOMORFOLOGI & STRUKTUR BUMI

KONSEP GEOMORFOLOGI

Geomorfologi merupakan satu bidang sains yang mengkaji tentang pembentukan bentuk bumi , proses-proses yang berkaitan dan perkembangannya.

PERKATAAN GEOMORFOLOGI BERASAL DARI BAHASA YUNANI

• GEO (BUMI),MORPHE (BENTUK),LOGOS (KAJIAN).

INI APABILA DISAMBUNGKAN BERMAKSUD KAJIAN BENTUK BUMI.

IA MERUPAKAN SATU BIDANG SAINS BUMI YANG MENGKAJI INTERAKSI ANTARA

PROSES, FAKTOR DAN BENTUK DI PERMUKAAN BUMI SECARA SAINTIFIK.

• GEOMORFOLOGI BERKAIT RAPAT DENGAN DISIPLIN-DISIPLIN SAINS BUMI SEPERTI BIDANG FIZIK, MATEROLOGI, KIMIA, GEOLOGI, PEDOLOGI, BIOLOGI, DAN SEBAGAINYA.

- DISIPLIN-DISIPLIN SAINS BUMI

PROSES GEOMOFORLOGI

• IALAH SEMUA PROSES FIZIKAL, KIMIA, DAN BIOLOGI YANG BERTANGGUNGJAWAB MEMBENTUK, MEMPERKEMBANG, DAN MENGUBAH BENTUK MUKA BUMI ATAU PANDANG DARAT FIZIKAL SAMA ADA SECARA MAKRO ATAU MIKRO.

PROSES ENDOGENIK

• ADALAH PROSES YANG BERPUNCA DARI DALAM BUMI

• MAMPU MENGHASIL BENTUK MUKA BUMI

- PERGERAKAN TEKTONIK

- LIPATAN KERAK BUMI

- GELINCIRAN

- GEMPA BUMI

- IGNEUS

- METAMORFOSISME

PROSES EKSOGENIK

• PROSES YANG BERLAKU DI LUAR BUMI ATAU DI PERMUKAAN BUMI

• DAPAT MENGUKIR DAN MENGUBAH BENTUK MUKA BUMI

- LULUHAWA

- HAKISAN

- PENGANGKUTAN DAN PEMENDAPAN

- GERAKAN JISIM

ASTENOSFERA

• LAPISAN YANG PALING PENTING MEMPENGARUHI PERGERAKAN DALAMAN BUMI

• ADALAH LAPISAN SEPARUH CAIR YANG BERADA DI MANTEL BUMI

• TERDIRI DARIPADA CAIRAN BATUAN YANG AMAT PANAS YANG MENYEBABKAN WUJUDNYA TENAGA HABA YANG TINGGI SERTA ARUS-ARUS PEROLAKAN YANG BOLEH MENGGERAKKAN LAPISAN KERAK BUMI.KESANNYA WUJUD PROSES ENDOGENIK.

PROSES OROGENESIS (PERLIPATAN)

• PROSES OROGENESIS ATAU PROSES PERLIPATAN KERAK BUMI YANG MENGHASILKAN BANJARAN GUNUNG LIPAT.PROSES INI BERPUNCA DARIPADA DAYA TOLAKAN YANG BERLAKU PADA ARAH YANG BERTENTANGAN YANG DI ALAMI OLEH KERAK BUMI

• AKIBAT DAYA TOLAKAN DI KIRI DAN KANAN MAKA LAPISAN KERAK BUMI AKAN TERLIPAT MEMBENTUK BANJARAN GUNUNG YANG DISELANGI DENGAN LURAH ATAU LEMBAH. MISALNYA SISTEM GUNUNG LIPAT TUA DAN SISTEM GUNUNG LIPAT MUDA.

PEMBENTUKAN GUNUNG LIPAT

1. Apabila dua plat tektonik bergerak ke arah satu dengan yang lain dan bertembung, lapisan-lapisan batuan di kawasan pertemuan terlipat.

2. Lipatan ini membentuk gunung lipat.

3. Gunung lipat terdiri daripada gunung lipat tua dan gunung lipat muda.

4. Antara gunung-gunung lipat tua di dunia termasuklah Banjaran Appalachian ( Amerika Utara), Banjaran Ural ( Asia), Banjaran Penines (Britain), Banjaran Herz, dan Perisai Kanada.

5. Antara gunung-gunung lipat muda di dunia termasuklah Gunung Rocky, Gunung Andes, Gunung Alps( Switzerland), Gunung Himalaya dan Gunung Atlas ( Afrika).

6. Bahagian yang naik, antiklin (lintap mungkum) membentuk gunung manakala bahagian sinklin ( lintap lendut) membentuk lembangan.

PROSES GELINCIRAN (SESARAN)

• PROSES GELINCIRAN ATAU SESARAN KERAK BUMI YANG MENGHASILKAN REKAHAN DI KERAK BUMI, LURAH GELINCIRAN SERTA GUNUNG BONGKAH.PROSES INI BERPUNCA DARIPADA DAYA HIMPITAN DAN TEGANGAN YANG DIALAMI OLEH KERAK BUMI.

• AKIBAT DAYA HIMPITAN DAN TEGANGAN INI MAKA ADA BLOK BUMI YANG TERANGKAT MEMBENTUK GUNUNG BONGKAH DAN ADA BLOK BUMI YANG JATUH MEMBENTUK LURAH GELINCIRAN.

• PERMUKAAN GUNUNG BONGKAH

1. Daya mampatan dan tegangan juga boleh menghasilkan rekahan atau gelinciran pada lapisan kerak bumi.

2. Rekahan atau sesaran yang berlaku menyebabkan sebahagian kerak bumi terjatuh dan menghasilkan lurah gelinciran.

3. Lurah gelinciran yang terbentuk di bawah paras mata air akan menghasilkan tasik lurah gelinciran seperti Tasek Albert, Tasik Tanganyika, Tasik Malawi, dan Tasik Rudolf di Afrika Timur.

4. Bahagian kerak bumi yang terangkat akan menghasilkan gunung bongkah (horst) seperti Gunung Hunsruck, Vosges dan Black Forest di kawasan Rhine Eropah.

5. Gunung bongkah mempunyai puncak yang hampir rata dan berceruh curam.

STRUKTUR BUMI

Terbahagi kepada tiga zon yang utama iaitu kerak bumi, mantel dan teras bumi.