SISTEM BUMI-KONSEP, SOALAN DAN JAWAPAN

TEMA 1 – Sistem Bumi

Bab 1 :

Konsep	Huraian
1. Sistem Alam     Sekitar Fizikal	Ditakrifkan sbg satu set angkubah atau unsur-unsur yg saling bertindak antara satu sama lain, mempunyai tenaga dan bahan yg dpt masuk dan keluar dari sistem tersebut. Contoh; Sistem hutan semulajadi  di mana inputnya terdiri drp tenaga suria, karbon dioksida dan air yg datang dari atmosfera. Outputnya pula spt wap air yg dibebaskan melalui proses respirasi dan oksigen dibebaskan melalui proses fotosintesis.
2. Sistem Atmosfera	Mengkaji saling kaitan antara unsur-unsur iklim dan cuaca seperti suhu, hujan, tekanan udara kelembapan udara, tiupan angin yg berlaku di ruang atmosfera.
3. Sistem     Geomorfologi	Mengkaji saling kaitan antara proses, faktor dan bentuk di atas permukaan bumi sama ada yg makro atau yg mikro.
4. Sistem Hidrologi	Kajian mengenai air sama ada di ruang litosfera atau atmosfera, termasuklah pelbagai kerpasan , air permukaan spt sungai, tasik, kolam dan juga air bawah tanah.
5. Sistem Ekologi	Mengkaji habitat fauna dan flora yg dibahagikan kpd ekosistem yg berantaian antara satu sama lain spti ekosistem muara, ekosistem akuatik dan ekosistem hutan.

 Bab 2 :

Konsep	Huraian
1. Sistem Suria	Satu sistem yg terdpt dlm galaksi Bima sakti yg terdiri drp planet-planet dan bintang-bintang yg mengelilingi m/hari mengikut orbit masing-masing. Sistem suria terdiri drp 8  buah planet setelah Pluto di singkirkan (tidak memenuhi kreteria sebuah planet mengikut Kesatuan Astronomi Antarabangsa).
2.  Nebula atau Galaksi	Merupakan kelompok besar bintang, gas dan habuk. Galaksi kita dikenali sbg Bima Sakti / Milky Way yg mengandungi sehingga 100 bilion bintang.

CONTOH SOALAN DAN SKEMA JAWAPAN.

1.a.  Apakah bukti-bukti_j yang menunjukkan bumi berbentuk sfera?                      [6 m]

    b.  Secara ringkas, nyatakan kesan-kesan kejadian putaran bumi.                         [4 m]

    c.  Jelaskan peranan tenaga suria terhadap aktiviti manusia.                   [15 m]

Ulasan Soalan

Soalan ini berbentuk langsung dan terdiri daripada tiga bahagian.

Soalan (a) meminta calon memberikan bukti yang menunjukkan bumi berbentuk sfera.

Soalan (b) meminta calon menyatakan kesan-kesan kejadian putaran bumi dan

Soalan (c) meminta calon menjelaskan peranan tenaga suria terhadap aktiviti manusia.

 UNTUK MEMAHAMI LEBIH LANJUT DAN TAMBAHAN ILMU  KLIK SINI

SKEMA JAWAPAN

a.    Bukti-bukti yang menunjukkan bumi berbentuk sfera

Ai.   Bukti pelayaran mengelilingi bumi — tempat permulaan dan berakhir pelayaran mengelilingi bumi          boleh dilakukan pada tempat yang sama.

Aii.  Melihat kapal di laut — bahagian atas kapal akan dilihat terlebih dahulu, barulah diikuti oleh seluruh  

        badan kapal berkenaan.

Aiii.   Bukti daripada kedudukan kaki langit yang melengkung ianya dapat dilihat di kawasan pantai /pinggir    

          laut.

Aiv.  Terbit dan terbenamnya matahari  pada waktu yang berbeza mengikut zon masa antarabangsa.

Av.   Bumi berbentuk sfera dimana ianya dapat dilihat pada waktu gerhana bulan.

Avi.  Bukti satelit  dimana gambar bumi yang diambil melalui satelit jelas berbentuk sfera.

b.      Kesan-kesan putaran bumi

Bi.   Kejadian Siang dan malam dimana bumi yang menghadap matahari terbit  menjadi siang manakala  

        Bahagian terlindung  malam.

Bii.  Perbezaan waktu tempatan, iaitu  4 minit bagi 1 darjah garisan longitud.

Biii. Pembiasan arus lautan dunia dan sistem angin dunia yang berkaitan  dengan daya koriolis.

Biv. Kejadian pasang dan surut air laut setiap hari.

c.       Peranan tenaga suria terhadap aktiviti manusia

        Ci.  Terhadap jenis dan aktiviti pertanian -  mempengaruhi kitaran aktiviti pertanian dalam bentuk

               tempoh masa /bilangan hari penanaman

       Cii.  Terhadap aktiviti penternakan – mempengaruhi jenis  ternakan dan aktiviti pindak ternak mengikut

               musim.

       Ciii. Terhadap aktiviti perikanan - bilangan hari menangkap ilkan di laut bergantung  keadaan

               musim panas/sejuk.

       Civ. Terhadap aktiviti pelancongan - jenis dan aktiviti pelancongan mengikut musim misalnya  musim            

               panas, musim dingin, luruh dan bunga, maka aktiviti pelancongan adalah berbeza-beza.

       Cv.  Terhadap aktiviti pembalakan -  kitaran kerja dipengaruhi oleh keadaan cuaca/musim sejuk dan

            panas. Misalnya di kawasan haws sederhana - penebangan berlaku pada musim sejuk

             manakala pengangkutan berlaku di musim panas dengan cairan salji.

       Cvi. Terhadap pengangkutan - jenis dan kadar pengangkutan berbeza mengikut musim khususnya di

               kawasan yang dilanda empat musim.

       Cvii. Terhadap aktiviti sosial - seperti bersukan, beriadah dan lain-lain amat bergantung kepada keadaan

                cuaca sama ada panas melampau/kemarau, hujan berpanjangan dan sebagainya.

2a.  Bezakan tenaga endogenik dengan tenaga eksogenik dalam sistem bumi.          [6 m ]

  b.  Tunjukkan kepentingan tenaga eksogenik terhadap sistem­sistem bumi.                              [12 m ]   

   c.      Jelaskan kesan-kesan terhadap sistem geomorfologi apabila bumi dikatakan

        menerima  lebihan tenaga eksogenik.                                                                                                   [7 m ]

Ulasan Soalan

Soalan ini berbentuk langsung dan terdiri daripada 3 bahagian.

Soalan (a) meminta pelajar membezakan tenaga endogenik dengan tenaga eksogenik dalam sistem bumi.

Soalan (b) pula meminta pelajar menunjukkan kepentingan tenaga eksogenik terhadap sistem bumi dan

Soalan (c) meminta pelajar menjelaskan kesan-kesan terhadap sistem geomorfologi apabila bumi menerima lebihan tenaga eksogenik.

SKEMA JAWAPAN

(a)    Perbezaan tenaga endogenik dengan tenaga eksogenik

Ai.   Perbezaan dari segi punca tenaga - Tenaga endogenik berasal dari dalam bumi/kerak bumi

       manakala tenaga eksogenik berasal dari luar bumi/tenaga matahari.

Aii.  Perbezaan contoh tenaga - Tenaga endogenik seperti tenaga seismik ( gempa bumi ), tenaga

       volkanik (gunung berapi) dan tenaga atomik daripada galian plutonium, uranium dan lain-

       lain. Tenaga eksogenik adalah tenaga matahari yang boleh bertukar menjadi tenaga potensi,

        kinetik, kimia dan lain­-lain.

Aiii. Tenaga eksogenik / matahari amat penting untuk menggerakkan seluruh system bumi samada

        system geomorfologi, atmosfent, hidrologi dan juga ekologi. Manakala tenaga endogenik

       amat penting menghidupkan sistem bumi/aktiviti ignias jalar dalam dan jalar luar.

(b)   Kepentingan tenaga eksogenik terhadap sistem-sistem bumi.

 Tenaga eksogenik/tenaga matahari adalah amat penting untuk menggerakkan seluruh  

  operasi sistem-sistem bumi. Tanpanya, sistem-sistem bumi akan mati. Antara kepentingan yang

  boleh dibincangkan ialah:

Bi.    Membolekkan proses luluhawa berlaku. Samada luluhawa kimia atau luluhawa fizikal

        kesemuanya memerlukan suhu yang tinggi/tenaga haba yang cukup.

Bii.   Membolekkan proses hakisan dan gerakan jisim berlaku. Misalnya dalam proses hakisan

       galsier, proses ini boleh berlaku apabila mempunyai tenagahaba yang cukup untuk

         mencairkan salji.

Biii.  Membolehhan berlakunya proses sejat-peluhan dalam sistem hidrologi. Sejatan daripada

       permukaan air, sejatan daripada lembapan tanih dan perpe1uhan daripada tumbuhan

       tidak akan terjadi jika tidak mempunyai bekalan tenaga haba matahari yang cukup.

Biv.   Membolehikan angin bertiup dalam sistem atmosfera. Angin akan bertiup daripada tekanan tinggi  

       kepada tekanan rendah. Untuk menghasilkan perbezaan tekanan ini mestilah wujud

        perbezaan suhu/perbezaan haba antara dua tempat.

Bv.   Membolehkan tumbuh-tumbuhan membina makanan dalam sistem ekologi. Tenaga cahaya

       yang cukup membolehkan proses fotosintesis boleh berlaku. Begitu jugs organisma-

      organisma yang lain memerlukan tenaga matahari untuk pelbagai proses seperti

      proses perpeluhan/respirasi dan tumbuhbesaran.

c) Kesan-kesan terhadap sistem geomorfologi apabila sistem bumi menerima lebihan tenaga eksogenik

    Mengenalpasti  punca/sebab-sebab sistem bumi menerima lebihan tenaga eksogenik. Misalnya

     daripada "Kesan Rumah Hijau" dan juga "Penipisan Lapisan Ozon”.

Ci.    Fenomen pengurunan dimana saiz kawasan gurun semakain besar akibat cuaca dan persekitaran kawasan gurun semakin kering-kontang, tandus, dan gersang.  Proses-proses luluhawa fizikal serta hakisan layangan angin semakin dominan.

Cii.       Pencairan ais kutub - misalnya litupan ais Antartika dan Greenland. Pencairan ini menyebabkan kenaikan aras laut serta risiko daratan yang rendah tenggelam.

Ciii.     Menggiatkan proses hakisan glasier dan runtuhan salji di kawasan pergunungan tinggi kerana litupan ais dan salji akan mengalami pencairan yang hebat.

Civ.     Banjir laut - peningkatan paras laut yang menyebabkan kadar hakisan pantai meningkat/saiz pantai semakin sempit.

Cv.      Peningkatan kadar luluhawa fizikal - pemanasan batuan menyebabkan  batuan mudah pecah dan tersepai.

3a.  Bagaimanakah tenaga haba dipindahkan daripada matahari kepada permukaan bumi? [6m]

  b. Nyatakan ciri-ciri yang terdapat di permukaan bumi semasa terjadinya ekuinoks.  [6m]

  c.  Jelaskan kesan lebihan bahangan matahari yang diterima oleh bumi akibat penipisan lapisan ozon

        terhad manusia.   [13m ]

Ulasan Soalan

Soalan ini berbentuk langsung dan terdiri daripada 3 bahagian.

Soalan (a) meminta menerangkan bagaimana tenaga haba dipindahkan daripada imikiliari kepada permukaan bumi.

Soalan (b) meminta pelajar menyatakan ciri­ciri yang terdapat di permukaan bumi semasa ekuinoks terjadi. Soalan (c) pula meminta pelajar menjelaskan kesan lebihan bahangan matahari yang diterima oleh bumf akibat penipisan lapisan ozon terhadap manusia.

SKEMA JAWAPAN

a.   Tenaga haba dipindahkan daripada matahari kepada permukaan bumi melalui dua cara iaitu:

Ai.  Pemindahan tenaga haba melalui bahangan - bahagan matahari akan melalui peringkat lapisan yang ada dalam atmosfera yang bertindak sebagai mediumnya. Bahagan tersebut akan ditapis, diserap, diserak, dipantul oleh lapisan ozon, lapisan atmosfera dan partikel-partikel dalam udara.

Aii. Pemindahan tenaga haba melalui gelombang elektromagnet dan cahaya. Gelombang daripada pancaran matahari tiba kepada permukaan bumi dalam bentuk gelombang pendek.

b.        Ciri-ciri yang terdapat di permukaan bumi  semasa terjadinya musim ekuinoks

Bi.    Kejadian siang dan malam adalah sama di semua tempat di muka bumi  ini.

Bii.   Pancaran matahari waktu tengah hari  tepat di atas garisan khatulistiwa pada 21 Mac dan 23 Sept.

Biii.  Tenaga matahari maksimum diterima di kawasan khatulistiwa.

Biv.  Terjadinya musim bunga di kawasan iklim sederhana.

Bv.   Terjadinya musim luruh di kawasan iklim sederhana.

Bvi.   Kedua-dua kutub menerima cahaya matahari.

Bvii.  Perubahan tekanan udara menyebabkan perubahan tiupan angin dan juga huJan.

c.       Kesan lebihan bahangan matahari akibat penipisan lapisan ozon terhadap manusia

Ci.    Kesan kepada kulit - menjadi gelap dan terbakar. Pendedahan yang begitu  lama  bolet  menyebabkan barah kulit yang berpunca daripada menerima sinar  UV (Ultra Violet) yang berlebihan. Sel-sel kulit akan mati.

Cii.   Kesan kepada mata - merosakkan penglihatan manusia/penyakit katarak  mata.  Retina mata akan rosak apabila dipaksa menerima lebihan pancaran matahari.

Ciii.  Melemahkan  sistem pelalian manusia (imunisasi) - juga berpunca daripada penerimaan sinar UV yang berlebihan.

Civ.  Kehilangan air badan secara berlebihan - badan cepat berpeluh akibat peningkatan  metabolism yang berpunca daripada cuaca panas. Kehilangan  Tenaga / kelesuan yang kelak memudaratkan kesihatan manusia.

Cv.   Mempengaruhi  genetik  manusia - menyebabkan kecacatan yang berpunca daripada  radiasi 

        bahangan matahari secara belebihan.

Cvi.  Kekurangan sumber makanan - akibat perubahan/kekurangan pembentukkan

         zooplankton,  fitoplankton dan lain-lain. Tumbuhan menjadi layu,  proses fotosintesis sukar

          dijalankan, spesis ikan kurang membiak dan mungkin berhi_.jrah ke kawasan lain akibat cuaca yang 

         terlalu  panas.

Cvii. Menghadkan aktiviti di luar rumah akibat pemanasan global - juga  boleh menyebabkan

         fenomena lain seperti jerebu yang mengganggu aktiviti harian dan membahaya   

         kesihatan  manusia.